KESME VE EZİLME ETKİLİ BİRLEŞİMLERDE BULON HESABI




Moment aktarmayan tali kirişlerin ana kirişlerle birleşimleri ve kafes kirişlerin düğüm noktalarında uygulanabilir. Birleşim noktasında meydana gelen kesit etkileri tali kirişlerde kesme kuvveti, kafes kirişlerde ise eksenel kuvvet şeklindedir. Ana kirişlere tali kirişlerin bağlandığı birleşimlerde sadece tek tesirli birleşim yapılabilmektedir. Kafes kiriş düğüm noktalarındaki birleşimlerde ise çift tesirli birleşim yapılabilmektedir. NPI-IPE-HEA profillerinin seçilmesi halinde birleşime gelen kesit tesiri kesme kuvvetidir. Birleşim tek tesirli olarak tertip edilir. NPUKÖŞEBENT profillerinin seçiminde ise birleşime gelen kesit tesiri eksenel kuvvettir. Birleşim hem tek tesirli hem de çift tesirli olarak çözümlenebilir. Seçilen profillerin ebatları ilgili, açılır listeden seçilebilir ve değiştirilebilir. Bulon çapı tayini, birleşimde kullanılan levha kalınlığı ve birleşim profilinin et kalınlığından hangisi daha küçükse ona göre yapılmaktadır. Seçilen bulon veya perçin çapı ekranda görüntülenmektedir. Kesme ve eksenel kuvvet etkisindeki bulonlu birleşimlerde kayma ve ezilmeye göre tahkik yapılmaktadır. Yapı çelik sınıfı ve yükleme çeşidine göre kullanılacak birleşim vasıtalarına ait emniyet gerilmeleri programda görüntülenmektedir. Ayrıca 8.8 ve 10.9 bulonlar için SL ve SLP birleşim tercihi yapılabilmektedir. Listede hangi birleşim vasıtası seçili konumdaysa hesaplamalarda emniyet gerilme değeri olarak o birleşim vasıtasına ait emniyet gerilme değerleri kullanılmaktadır. Hesapla butonuna tıkladığımızda tek bir bulonun taşıyabileceği kuvvet ve buna göre kullanılması gerekli olan bulon adedi görüntülenmektedir. TS648 ‘e göre birleşim teşkili yapılırken, kullanılacak olan birleşim vasıtalarının çapına göre aralıkları belirlenir. Her iki bulon arasındaki mesafe e, yatayda ilk veya son bulonla birleşim levhası arasındaki mesafe e1, düşeyde ilk veya son bulonla birleşim levhası arasındaki mesafe ise e2 dir. Kontroller bölümü hesapla butonuna tıklandıktan sonra kullanılacak olan bir bölümdür. Bu bölümü kullandıktan sora tekrar hesapla butonuna basılmaz. Bu çerçevedeki ana amaç daha önce hesaplanan bulon sayısının, tertibine göre adedinin arttırılmasına gerek olup olmadığının kontrolüdür. Önceden hesaplanan gerekli bulon sayısına göre açılır listeden bir yerleşim şekli seçilir. Seçilen bulon tertibine göre R < Nem sağlamalıdır. Aksi takdirde açılır listeden daha çok bulon adedine sahip bir seçenek seçilerek kontrole devam edilir. Bu durumda bulon adedi de arttırılmış olur. Daha önce hesaplanan gerekli bulon adedi sayısı bu açılır listeden bulon adedinin arttırılması ile ortak hareket ederek artış gösterir. Bu yüzden tekrar hesapla butonuna tıklanmamalıdır. Sonuç olarak birleşimde kullanılması gereken levha yüksekliği program tarafından belirlenir. Seçilen kaynak kalınlığına göre de yapılan kaynakta gerilme hesabı yapılır. Daha önceden programa girilen birleşim levhası kalınlığına göre levha kesit alanı hesaplanır. Bu sayede birleşim levhasında da gerilme kontrolü yapılmaktadır. Hesaplanan gerilme değerleri yapı çelik sınıfı ve yükleme çeşidine göre seçilen emniyet gerilme değerlerinden küçükse ilgili kutucuklar yeşil renk alır, aksi takdirde kırmızı renk görülür. Kırmızı renk görülmesi durumunda kaynakta kaynak kalınlığı arttırılmalıdır. Levhada ise levha kalınlı arttırılabilir. Sarı renkli görülen kutular dikkat edilmesi ve kullanıcı tarafından kontrol edilmesi gerekli bölümleri işaret eder. Kafes kiriş düğüm noktalarında eksenel kuvvet etkisindeki profillerin tertibinde ise yatayda veya düşeyde bir sırada en fazla 5 adet bulon kullanılmalıdır. Tali kirişleri ana kirişlere bağlayan kesme kuvveti etkisindeki birleşimlerde olduğu gibi kontroller yapılmamaktadır.