TEK VE ÇOK PARÇALI BASINÇ ÇUBUKLARININ HESABI




Tek profilden yapılan çubuklarla parçaları sürekli olarak birleştirilmiş birden fazla profilden teşkil edilmiş basınç çubukları tek parçalı basınç çubukları olarak adlandırılır. Asal eksenlerinden biri malzemeli eksen (çubuğu meydana getiren parçalardan her birini kesen eksen) diğeri ise malzemesiz eksen (çubuğu meydana getiren parçalardan hiç birini kesmeyen) olan çubuklara çok parçalı basınç çubukları denir. Kolona gelen kesit tesirleri programa girilir. Ana ekranda x ve y koordinatları verilmiştir. Mx ve My moment değeri tanımlanırken ekrandaki koordinat eksenlerine göre tanımlanmalıdır. Oluşturulan profillerin arasındaki mesafe ve kolon yüksekliği hesaplamalarda kullanılmak üzere programa girilir. Eğer bağ levhaları parçalı bir çözüm yapılıyorsa iki bağ levhası arasındaki mesafe programa girilir. Böylece kolon çok parçalı basınç çubuklarındaki kaidelere göre çözülür. Bağ levhalarının parçalı olmaması durumunda ise programda böyle bir bilgi istenmez. Kolonda tek parçalı basınç çubuklarındaki kaidelere göre hesaplama yapılır. Yapı çelik sınıfı ve yükleme çeşidi seçilerek hesaplamaya esas olacak emniyet gerilmeleri belirlenir. Sonrasında birleşimde kullanılacak olan profil ebadı belirlenerek tek bir profile ait mukavemet bilgileri ekranda görüntülenir. Mesnetlenme şartlarına göre burkulma hesabı için çubuk etkili boyunu hesaplamada kullanılacak katsayı listeden seçilir. Kolon narinliğini hesaplamada, kolon boyu mesnetlenme şartlarına göre bu katsayılardan uygun olan biri ile çarpılarak arttırılır veya azaltılır. Tek veya çok parçalı basınç çubuklarında narinlik hesaplamaları birbirinden farklıdır. Yeni geometrik şartlara göre bir araya getirilmiş yapma kolon profiline ait mukavemet bilgileri program tarafından hesaplanır. Hesaplamalarda elde edilen narinlik değerleri x ve y eksenlerinin hangisinde daha büyük bir değere sahipse sonuç gerilme hesaplarında kullanılacak olan burkulma katsayısı da bu narinlik değerinden elde edilir. Bağ levhalarının parçalı olması durumunda levhalarda gerilme hesabı ve kolon profili ile birleşiminde kaynak hesabı yapılmaktadır. Hesaplamalarda kullanılmak üzere bağ levhalarına ait kalınlık ve yükseklik değeri kullanıcı tarafından programa girilir. Bağ levhalarının uzunluğu ise profillerin dıştan dışa mesafesi göz önüne alınarak program tarafından hesaplanır. TS648’e göre kolona gelebilecek kesme kuvvetinden aynı düzlemdeki tek bir levhaya gelebilecek kayma kuvveti hesaplanır. Bağ levhasına gelen kayma kuvvetine göre levhada gerilme tahkiki yapılır. Kayma kuvveti kaynak yapılacak kesitte bir eğilme momentine neden olur. Dolayısıyla kaynak tahkiki bu moment değerine göre yapılır. Kaynağın mukavemet momenti değerinin hesabı için kaynak kalınlığı programa girilmelidir. Bağ levhası ve üzerindeki kaynakta yapılan gerilme kontrolünden başka yapma kolonu meydana getiren profillerin kendisinde de gerilme tahkiki yapılır. Gerilme tahkikleri sonucu hesaplanan değerler emniyet gerilmelerinden küçükse ilgili kutucuklar yeşil renk alır. Aksi takdirde kırmızı renk alır. Bu durumda profil ebatları, bağ levhası kalınlık ve yüksekliği, kaynak kalınlığı gibi değerler tekrar gözden geçirilerek yeniden hesaplama yapılır.